روز عرفه - روز نیایش با رب العالمین
در دعای عرفه معارف فراوانی وجود دارد که فقط با زبان دعا قابل بیان است
در دعاهاى معتبر خیلى معارف وجود دارد که انسان اینها را در هیچ جا پیدا نمى‌کند؛ جز در خود همین دعاها. از جمله‌ى این دعاها، دعاهاى صحیفه‌ى سجادیه است. در منابع معرفتى ما چیزهایى وجود دارد که جز در صحیفه‌ى سجادیه یا در دعاهاى مأثور از ائمه (علیهم‌السّلام) انسان اصلاً نمى‌تواند اینها را پیدا کند. این معارف با زبان دعا بیان شده. نه این‌که خواستند کتمان کنند؛ طبیعت آن معرفت، طبیعتى است که با این زبان مى‌تواند بیان شود؛ با زبان دیگرى نمى‌تواند بیان شود؛ بعضى از مفاهیم جز با زبان دعا و تضرع و گفتگو و نجواى با پروردگار عالم اصلاً قابل بیان نیست. لذا ما در روایات و حتّى در نهج‌البلاغه از این گونه معارف کمتر مى‌بینیم؛ اما در صحیفه‌ى سجادیه و در دعاى کمیل و در مناجات شعبانیه و در دعاى عرفه‌ى امام حسین و در دعاى عرفه‌ى حضرت سجاد و در دعاى ابوحمزه‌ى ثمالى از این‌گونه معارف، فراوان مى‌بینیم. از دعاها غفلت نکنید؛ به دعاها بپردازید. دعا هم بکنید. (رهبر انقلاب ۱۷/۰۷/۱۳۸۴)
معروفترین دعاها از سه امامی که در صحنه مبارزه بودند صادر شد
عجیب این است که اگرچه از همه ائمه علیهم‌السّلام - تا آن جایی که در ذهنم هست - تقریباً دعاهایی مأثور است و ادعیّه‌ای به ما رسیده است، اما بیشترین و معروفترین دعاها از سه امام است، که هر سه درگیر مبارزات بزرگِ مدّتِ عمر خودشان بودند: یکی امیرالمؤمنین علیه‌السّلام است که دعاهایی مثل دعای کمیل و دعاهای دیگر از آن بزرگوار رسیده است، که یک عالَم و غوغایی است. بعد ادعیه مربوط به امام حسین علیه‌السّلام است، که همین دعای عرفه مظهر آنهاست. این دعا، واقعاً دعای عجیبی است. بعد هم امام سجاد علیه‌السّلام است که فرزند و پیام‌آور عاشورا و مبارز در مقابل کاخ ستم یزید است. این سه امامی که حضورشان در صحنه‌های مبارزات از همه بارزتر است، دعایشان هم از همه بیشتر است؛ درسشان در خلال دعا هم از همه بیشتر است. آن وقت شما همین خصوصیات اخلاقی را در صحیفه سجادیّه نگاه کنید. (رهبر انقلاب ۱۳/۰۹/۱۳۷۶)
با توجه به تاکیدی که رهبری برای انس با صحیفه سجادیه دارند به مناسبت روز عرفه فرازهایی از دعا در روز عرفه از زبان امام سجاد (ع) را انتخاب کردم. (از فراز 71 به بعد)
خدایا! امروز روز عرفه است، روزی که آن را شرافت داده ای و گرامی داشته و عظمتش بخشیده ای. و در آن رحمت خویش را پراکندی و به عفو خویش در آن، منت نهادی و عطایا و بخشش هایت را در آن فراوان نمودی و بِدان بر بندگان خویش تفضل فرمودی و احسان کردی.
خدایا! و من آن بنده ات هستم که پیش از آفریدن او و پس از آن، به او نعمت بخشیدی و او را از کسانی قرار دادی که به سوی دینت هدایتش نمودی و برای ادای حق خویش توفیقش دادی و با ریسمان و خویش او را نگاه داشتی و در حزب خویش واردش کردی و به دوستداری دوستانت و دشمنی دشمنانت ارشادش نمودی.
سپس او را امر و فرمان دادی اما اطاعت نکرد و او را دستور بازایستادن دادی، اما بازنایستاد و او را از معصیت خویش نهی فرمودی اما فرمانت را مخالفت کرد و مرتکب نهی تو گشت اما نه از باب معاندت و دشمنی با تو و نه از روی استکبار ورزیدن و گردنکشی در برابر تو بلکه هوای نفس، او را فرا خواند به آنچه تو کنارش زده بودی و او را از آن برحذر داشته بودی و او را دشمن تو و دشمن او بدین کار کمک کرد و با آن که به وعید و تهدید تو عارف و آگاه بود، بدان اقدام نمود در حالی که به عفو تو امیدوار و به گذشت تو مطمئن بود و با آن همه لطف و منت تو بر او، از دیگر بندگانت شایسته تر بود که چنان نکند که کرده بود.
و اینک من در برابر تو ذلیل و خاضع و خاشع و هراسناک ایستاده ام و معترفم به گناهان بزرگی که بر دوش دارم و خطایای عظیمی که مرتکب گشته ام . و به درگاه عفو و گذشت تو پناه آورده ام و به رحمت تو آرام گرفته ام در حالی که یقین دارم که امان دهنده ای وجود ندارد که مرا از تو امان دهد و بازدارنده ای نیست که مرا از تو باز دارد.
پس به من عنایت و توجه فرما آن سان که بنده ی گناهکارت را در پرده ی امان خویش می پوشانی و برمن ببخش آن سان که به تسلیم شونده و گدای درگاهت می بخشی و عفو می نمایی و غفران و آمرزشی را که چون به فرد امیدوار منت نَهی برای تو بزرگ نمی نماید، بر من نیز منت بنه و عطا کنن.
و برای من در این روز نصیبی قرار ده که با آن به بهره ای از رضوان و خشنودی تو دست یابم و از آنچه قسمتِ تلاش کنندگان در عبادت تو می شود، مرا دست خالی برمگردان.
و به راستی که من اگر چه کارهای صالح و شایسته آن ها را که از پیش فرستاده اند با خویش نیاورده ام ولیکن با توحید و یگانگی تو و نفی ضدها و همتاها و مانندها از تو، نزد تو آمده ام و از همان درهایی که تو امر فرمودی تا از آنها به سوی تو آیند، آمده ام و با آن وسیله ای به تو تقرب جسته ام که جز با تقرب به آن نتوان به قرب تو رسید.
سپس به دنبال این ها به سوی تو آمده ام با توبه، و با ذلت و خواری در برابر تو، و با حُسن ظن و خوش گمانی به تو، و با اطمینان و اعتماد به آنچه نزد توست و در کنار این ها امید به تو را ضمیمه کرده ام، امیدی که امیدواران از آن ناکام نمی شوند.
و از تو مسئلت و خواهش دارم همانند خواهش و درخواست فرد حقیر و ذلیل و بینوا و فقیر و ترسان و پناهنده و این خواهش و درخواست از روی ترس و زاری و پناه طلبی و التجا می باشد نه از باب گردنکشی که ناشی از تکبر متکبران است و نه از سر بلندپروازی که ناشی از خوش خیالی مطیعان و فرمان برداران است و نه از روی گردنکشی که ناشی از شفاعتِ شفاعت کنندگان می باشد.
و من هنوز هم کمترین کمتران و ذلیل ترین ذلیلانم و مثل ذره و بلکه کمتر از آن می باشم. پس ای کسی که در عقوبت کردن بدکاران تعجیل نمی کنی و به نازپرودگان مهلت می دهی و خوشی آنها را ناگهان نمی گیری! و ای کسی که از لغرشِ لغزش پیشگان در می گذری و به خطاکاران زمان می دهی!
منم آن که بدکار، معترف، خطاکار و لغزش پیشه است، منم آن که در برابر تو جسارت ورزید، منم کسی که عامداً نسبت به تو عصیان و سرکشی کرد، منم آن کسی که کار زشت خود را از بندگان تو مخفی داشت و در پیشگاه تو بارز و آشکار ساخت، منم آن کسی که از سطوت و قدرت تو نهراسید و از خشم تو نترسید. من بر خویشتن جنایت کرده ام، منم که در گرو بلای خویشم، منم که کم حیا هستم، منم که گرفتار رنج طولانی ام.
تو را سوگند به حق آن کس که وی را از میان مخلوقاتت برگزیدی، به حق کسی که او را برای خویش پسندیدی و انتخاب نمودی، به حق آن کسی که از میان آفریدگانت اختیار کردی و آن کسی که برای انجام کار خویش برگزیدی، به حق آن کسی که طاعتش را به طاعت خویش وصل نمودی و در پیوستی، و معصیت و نافرمانی او را همانند معصیت و نافرمانی خویش قلمداد کردی، به حق کسی که موالات و دوستی او را به دوستی خویش مقرون و دشمنی او را با دشمنی با خود همسان دانستی، مرا در همین روز مانند کسی که از گناه، عذر خواهانه به سوی تو پناه آورده، و در حال توبه، به آمرزش و استغفار تو پناه جسته جامه ی عفو و گذشت بر من بپوشان.
و سرپرستی مرا به عهده گیر همان گونه که سرپرستی کسانی را که اهل طاعت و فرمانبرداری می باشند و نزد تو مقرب هستند و منزلت دارند، بر عهده می گیری.
برای بهره گیری بهتر از این دعا و این روز به دعای شماراه 47 کتاب صحیفه سجادیه (دعا در روز عرفه) مراجعه کنید.
التماس دعا
هر کس که در دعایش یادی کند ز یاران / شیرین تر از عسل باد کامش به روزگاران
