انسان می تواند نقایص خود را مبدل به کمالات، و رذایل خویش را تبدیل به خصایص حمیده، و سیئات خود را مبدل به حسنات نماید. و این که معروف است: «فلان خلق زشت یا فلان صفت رذیله از ذاتیات است و قابل تغییر نیست»، اصلی ندارد و حرفی بی اساس و ناشی از قِلّت تدبر است.
روزی مردی مقدس داشت برای دیدار دوستش از منزل خارج می شد که ناگهان دم در منزلش با دوست محبوب دوران کودکی اش برخورد کرد که برای دیدار او امده بود.
مرد مقدس گفت :خوش آمدی ، ولی تمام این سالها کجا بودی؟ بیا تو! ببین من قول داده ام که دوستم را ببینم و به عقب انداختن ان اکنون دشوار است، پس لطفا در خانه من استراحت کن . من تا یک ساعت دیگر بر می گردم.
زود می آیم تا بتوانیم گپ مفصلی بزنیم . من سالهابود که انتظار می کشیدم تا تو را بار دیگر ببینم.
دوست پاسخ داد: آه نه، بهتر نیست من هم با تو بیایم؟ ولی لباسهایم بسیار کثیف هستند. اگر فقط بتوانی یک دست لباس تمیز به من بدهی، می توانم لباس عوض کنم و با تو بیایم.
مدتی پیش شاه به آن مرد مقدس لباسی بسیار با ارزش بخشیده بود و او آن را برای موقعیتی ویژه نگاه داشته بود. با خوشحالی آنها را آورد.
دوستش آن دستار اعلا، کت و شلوار فاخر و ان پیراهن زیبا را پوشید و آن کفش های عالی را برپا کرد. خودش شبیه شاه شده بود. مرد مقدس با نگاه کردن به او قدری حسودیش شد، در مقایسه با او، خودش یک خدمتکار به نظر میرسید!
در وقت خروج از بدن با هر ملکه اى از دنیا رفت با آن ملکه صورت آخرتى مى گیرد، و چشم ملکوتى برزخى او را مى بیند؛ و خود او هم وقت گشودن چشم برزخى خود را به هر صورتى هست مى بیند، اگر چشم داشته باشد. لازم نیست کسى که در این دنیا به صورتى هست آنجا هم به همان صورت باشد. خداى تعالى مى فرماید [به ] نقل از بعضى که در وقت حشر مى گویند: «خدایا چرا مرا کور محشور کردى با آنکه در دنیا چشم داشتم؟» جواب مى فرماید: «چون تو آیات ما را فراموش کردى امروز فراموش شدى»1. اى بیچاره تو چشم مُلکى ظاهربین داشتى، ولى باطن و ملکوتت کور بود. کورى خودت را حالا ادراک کردى، و الا از اوّل کور بودى؛ چشم بصیرت باطنى که آیات خدا را به آن مى بینند نداشتى. اى بیچاره، تو قامت مستقیم و صورت خوش ترکیب مُلکى دارى، میزان ملکوت و باطن، غیر از این است؛ باید استقامت باطنى پیدا کنى تا مستقیم القامة در قیامت باشى. باید روحت روح انسانى باشد تا صورت عالم برزخ و آخرتت صورت انسان باشد. تو گمان مى کنى که عالم غیب و باطن، که عالَم کشف سرایر و ظهور ملکات است، مثل عالم ظاهر و دنیاست که اختلاط و اشتباه در کار باشد؟
اسلام به ما آموخته است که «لیس منّا من ترک دنیاه لأخرته و لا ءاخرته لدنیاه» ؛ (۱) دنیا را برای آخرت نباید ترک کرد، همچنان که آخرت را نباید فدای دنیا کرد. در یک روایتی می فرماید: «اعمل لدنیاک کأنّک تعیش ابدا»؛ یعنی برنامه‌ریزی دنیا را فقط برای چند روزه‌ی زندگىِ خودت نکن؛ برای پنجاه سال برنامه‌ریزی کن. این را مسئولان کشور، مسئولان برنامه‌های عمومىِ مردمی باید مورد توجهشان قرار بدهند. نگوئیم ما که معلوم نیست پنجاه سال دیگر زنده باشیم، چرا برنامه‌ریزی کنیم. نخیر، جوری برنامه‌ریزی کن که گوئی بناست تا آخر دنیا زنده باشی
ما را رها کنید در این رنج بی حساب
با قلب پاره پاره و با سـینه ای کباب
عمری گذشت در غم هجران روی دوست
مُرغم درون آتش و ماهـــی بــــــرون آب
حالی نشد نصیبم از این رنج و زندگی
پیری رسید غرق بطالت پس از شباب
هیچ مرضی از امراض نفسانیه نیست الا آنکه آن را تا در این عالم است انسان می تواند اصلاح کند. گرچه در نفس ریشه کرده باشد و ملکه شده باشد و مستحکم گردیده باشد.
امام خمینی - کتاب شرح حدیث جنود عقل و جهل - ص 158
تار، تور و تیر خدا
حاج اسماعیل دولابی می‌گفت: خدا یک تار، یک تور و یک تیر دارد. با تار، تیر و تور خودش، آدم ها را جذب می‌کند. مجذوب خودش می‌کند. «تار خدا»، قرآن است. نغمه های آسمانی است. خیلی ها را از طریق قرآن جذب خودش می‌کند. خیلی‌ها را با «تور» خودش جذب می‌کند. مثل مراسم اعتکاف و مراسم ماه رمضان و شب قدر. «تیر خدا» همان بارهای مشکلات است. غالب آدم ها را از این طریق مجذوب خودش می‌کند. اولیاء خدا برای این مشکلات لحظه شماری می‌کردند.
حضرت رسول اکرم (صل الله علیه و آله):
جاهِدوا أنفسَکُم على شَهَواتِکُم تَحِلَّ قلوبَکُم الحِکمَةُ. تنبیه الخواطر،ج 2،ص122
با خواهشهاى نفس خود بستیزید، دلهایتان را حکمت فرا میگیرد.
روزى پیامبر گرامى اسلام (ص)در سفرى ، همراه اصحاب خود، به سرزمین بى آب و علفى فرود آمدند، آن حضرت به یارانش فرمود: ائتوا بحطب :هیزم بیاورید که از آن آتش روشن کنیم (و مثلا غذا بپزیم )
اصحاب گفتند: اینجا سرزمین خشکى است و هیچگونه هیزمى در آن وجود ندارد.
پیامبر(ص) فرمود: بروید هر کدام، هر مقدار مى توانید، جمع کنید.
مرحوم علامه مجلسی از شهید اول از احمد بن ابی الجوزی نقل می کند که:
آرزو داشتم که در خواب، ابوسلیمان دارانی را که عبّاد و زهّاد بود ببینم. پس از گذشت یکسال از فوتش او را در خواب دیدم و گفتم خداوند با تو چه معامله ای فرمود؟، گفت: ای احمد! وقتی در دنیا بودم از باب صغیر می آمدم بار شتری را دیدم یک چوب کوچک به اندازه خلال از آن گرفتم. نمی دانم با آن خلال کردم یا دور افکندم. اکنون یک سال است که مبتلا به سختی حساب آن هستم.
بحار الانوار: 17
آزادیِ تنها سعادت ملت نیست؛ استقلالِ تنها سعادت ملت نیست، مادیتِ تنها سعادت ملت نیست، اینها در پناه معنویات سعادتند، معنویات مهم است. بکوشید تا معنویات تحصیل کنید، علمِ تنها فایده ندارد، علم با معنویات علم است، ادبِ تنها فایده ندارد، ادب با معنویات. معنویات است که تمام سعادت بشر را بیمه می کند و کوشش کنید در تحصیل معنویات، در خلال علم که تحصیل می کنید معنویات را تحصیل کنید، دانشگاه ها معنویت پیدا بکنند، مدارس معنویت پیدا بکنند، مکتب ها معنویت پیدا بکنند تا ان شاالله سعادتمند بشوند. خداوند همه شما را سعادتمند کند.
برگرفته از کتاب تعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی - ص 28
بیانات امام خمینی در جمع پاسداران - 08/03/1358 - صحیفه نور - ج 7- ص 17
استاد مرتضی آقا تهرانی: استاد ما نقل می کرد که برایم بسیار جالب و آموزنده بود.ایشان می فرمودند: روزی مرحوم آخوند کاشی (رحمه الله) مشغول وضوگرفتن بودند.که شخصی باعجله آمد وضو گرفت و به داخل اتاق رفت وبه نماز ایستاد.
با توجّه با این که مرحوم آخوند (رحمه الله) خیلی مؤدّب وضو می‌گرفت و همه آداب و ادعیه ی وضو را به جا می‌آورد؛ تا وضوی آخوند تمام شود، آن شخص نماز ظهر و عصر خود را هم خوانده بود.
به هنگام خروج با مرحوم کاشی رو به رو شد.
ایشان پرسیدند: چه کار می‌کردی؟ ….
مداد زندگی
پسرک پدربزرگش را که نامه ای می نوشت تماشا می کرد. بالاخره پرسید : ماجرای کارهای خودمان را می نویسید؟ یا درباره من می نویسید؟
پدربزرگش از نوشتن دست کشید و لبخند زنان به نوه اش گفت: درسته درباره تو می نویسم اما مهم تر از نوشته هایم مدادی است که با آن می نویسم. می خواهــم وقتی بزرگ شدی مانند این مداد شوی.
پسرک با تعجــب به مداد نــگاه کرد و چیز خاصی در آن ندید . اما این هم مثل بقیه مدادهایی اسـت که دیـده ام.
پــدر بزرگ گفت: بستگی داره چطور به آن نگاه کنی. در این مداد 5 خاصیــت است که اگر به دستشان بیــاوری ، تا آخــر عمرت با آرامش زندگی می کنی.
صفت اول: می توانی کارهای بزرگ کنی اما نباید هرگز فراموش کنی که دستی وجود دارد که حرکت تو را هدایت می کند. اسم این دست خداست.
میخ و دیوار
پدر یک بچه برای ازبین بردن بد اخلاقی و زود عصبانی نشدن فرزندش به او یک کیسه پر از میخ و یک چکش داد و به او گفت هرموقع عصبانی شدی یک میخ به دیوار روبرو بکوب ! روز اول پسرک 30 میخ به دیوار کوبید و روزها و هفته های بعد توانست با کمتر کردن عصبانیت خود میخ های کمتری به دیوار بکوبد. پسرک کم کم آموخت که عصبانی نشدن از فروکردن این میخ ها به دیوار سخت آسانتر است و به این ترتیب پسرک این عادت خود را ترک کرد.و شادمانه به پدر خود گفت که سربلند بیرون آمده.
توصیه‌ی دیگر من این است که عزیزان! از خودتان مراقبت کنید. مراد من مراقبت فیزیکی نیست. مراقبت کنید در معنویت، در تهذیب نفس؛ این به شما کمک خواهد کرد. باید بتوانیم چهره‌ی مقبولی در پیشگاه الهی برای خودمان درست کنیم. شما جوانید؛ دلهاتان پاک است، روحهاتان شفاف است. دست یافتن به رتبه‌ها و مقامات معنوی و روحی در سنینی که شما هستید، شاید بشود گفت ده برابر آسانتر است برای کسی در سنین من. می توانید توجه پیدا کنید، می توانید توسل پیدا کنید، می توانید با خدا انس پیدا کنید، می توانید خودتان را از گناهان دور نگه دارید؛ یکی از خصوصیات جوان همین است.
از هیچ کس نترسید الّا خدا، به هیچ کس دل نبندید الّا خدای تبارک و تعالی.(صحیفه امام، جلد13، صفحه 139)
غفلت از حق کدورت قلب را زیاد کند و نفس و شیطان را بر انسان چیره کند. (شرح چهل حدیث، صفحه 291)
آموزش تنها فایده ای ندارد گاهی هم مضر است.(صحیفه امام، جلد19، صفحه 189)
