درسی از آقانورالدین - دقت در پذیرش وجوهات

دقت در پذیرش وجوهات

این قسمت بحث ما، خویِ آزاد منشی و رادمردی حضرت را به اثبات می‌رساند و هم، تفاوت واکنشی وی را در مقابل ارباب زر و افراد متوسط و پایین اجتماع.

از آنجا که او مردی با خدا بود و هیچ یک از جلوه های فریبنده‌ی دنیای ناپایدار نمی‌توانست در عظمت روحش تأثیر بگذارد، هیچ گاه به خاطر ثروت و امکانات، روی خوش به زورمندان نشان نمی‌داد و بالعکس، با روستاییان و افراد سطح پایین اجتماع در نهایت کرامت و بزرگواری بود.

به عنوان نمونه: هیچ موقع پولی را که به منظور اهداف و نقشه های شخصی و به دور از اخلاص خدمت ایشان می‌آورند، قبول نمی‌کردند و اگر شبهه ناک بود و جای شک و سؤال داشت، تأمل می‌فرمودند تا حقیقت نیت آورنده‌ی پول مشخص شود.

سیری در سیاحت نامه و خاطرات آقا به وضوح نشان می‌دهد که، پول‌های اندک و وجوه ناچیز مردم مستضعف را با روی باز و کمال امتنان قبول می‌کردند و حال آنکه در برخورد با اهدای پول‌های زورمندان، این شیوه را نداشتند. مثلاً: موقعی که آقا برای جنگ و جهاد خارج شد. همان زمان که در کنار خواهش مردان و زنان مسلمان، زن‌ها و دخترهای یهودی نیز گریه می‌کردند و می‌گفتند: بین جناب شما و جنگ چه مناسبت است؛ وقتی امر دایر به رفتن شد، مردم شروع به آوردن اعانات نمودند. هرکس به قدر وسع خود پولی داد. از طرف آن امیر منصوب هم پولی را آوردند، ولی آقا قبول نمی‌کند. امیر می‌گوید: روزانه شما حدود سیصد تومان یا پنجاه لیره خرج دارید، اگر این را قبول نکنید چه می‌کنید؟

با این حال پولی را از او نمی‌گیرد و هنگامی که با اصرار مواجه می‌شود، می‌فرماید: مقداری تجّار می‌دهند و با این پاسخ، در مقابل اصرار آنان تسلیم نمی‌شود. در پایان برای کسریِ آن تا سیصد تومان قبول می‌نماید، به شرطی که آن‌ها به شخص معین بدهند و آقا حواله دهد.

هر چند نگارنده از لطایف و رموز دقیق و جزئیات و ما فی الضمیر آقا در آن هنگام آگاه نیست، ولی به طور اجمالی می‌داند که آقا در این گونه مواقع که زمینه‌ی اعمال نفوذ از سوی صاحبان دنیا و ریاست فراهم بوده، خود را نمی‌باختند؛ بلکه به نحوی بر خورد می‌کردند که آقا سر آن‌ها منت داشته باشند، نه آن‌ها بر سر آقا. به هر حال شخصیت خود را حفظ می‌نمودند تا چنان باشد که پیغمبر فرموده است : اذا رایتم الملوک علی ابواب العلما فنعم العلما و نعم الملوک «هرگاه دیدید ملوک و حکم رانان به در خانه علما می‌آیند، بدانید هم ملوک خوب ملوکی هستند و هم علما خوب علمایی به شمار می‌آیند.» واذا رایتم العلما علی ابواب الملوک فلبئس العلما و بئس الملوک : «و هر گاه علما را به درِ خانه‌ی پادشاهان دیدید، پس بد علمایی هستند و بد پادشاهانی.» آقا نورالدین از علمایی بود که ملوک به درِ سرای او بودند، نه او به درِ سرای ملوک.

انتخاب شده از کتاب اویس زمان و نور عالمان