نکته تربیتی - تغییر فضایل و رذایل در انسان - آیا بخل و حرص و طمع قابل تغییر است؟
بدان که آدم اول و ابلیس اعظم حقیقت عقل و جهل می باشند و از برای هر یک، ذریه و مظاهری است در عالم دنیا، که تشخیص آنها و تمیز بین آن دو طایفه را هم در این عالم می توان داد از موازین قرآنیه، که میزانِ اکبر است و از موازین حدیثیه، که موازین صغری هستند. و آن بدین نحو است که انسان خود را عرضه به قرآن شریف کند، در خصوص قصه آدم و ابلیس، و آیات شریفه که درباره آدم - علیه السلام - وارد شده از بدو خلقت او تا منتهای سلوکش - که در قرآن شریف مذکور است - با خود تطبیق کند و همین طور آیاتی که درباره ابلیس وارد شده، از موقعی که در عالم سماوات بوده تا وقتی که مطرود شده، با خود تطبیق نماید تا معلوم شود که از کدام حزب است.
و نتیجه بزرگ این تطبیق - که یکی از آداب قرائت است، و ما در رساله آداب الصلاة مذکور داشتیم- آن است که انسان می تواند نشئه خود را تبدیل کند و مظهریت ابلیسیه را به مظهریت آدمیه مبدل نماید، زیرا که انسان تا در عالم طبیعت - که دار تغیر و تبدل و نشئه تصرُّم و هَیولَوّیت است - واقع است، به واسطه قوه منفعله که حق تعالی به او عنایت نموده و راه سعادت و شقاوت را واضح فرموده، می تواند نقایص خود را مبدل به کمالات، و رذایل خویش را تبدیل به خصایص حمیده، و سیئات خود را مبدل به حسنات نماید. و این که معروف است: «فلان خلق زشت یا فلان صفت رذیله از ذاتیات است و قابل تغییر نیست»، اصلی ندارد و حرفی بی اساس و ناشی از قِلّت تدبر است و عدم تغییر و تبدیل ذاتیات را به این باب ربطی نیست، بلکه با ریاضات و مجاهدات، تمام صفات نفسانیه را می توان تبدیل (نمود) و تغییر داد، حتی جُبن و بخل و حرص و طمع را می توان مبدل به شجاعت و کرم و قناعت و عزت نفس نمود.
کتاب شرح حدیث جنود عقل و جهل-ص51 - امام خمینی
*اگر متن را با دقت و حوصله مطالعه کنید قابل فهم می باشد.
